Home > Blog > Ontwerp > De bindwijze van je boek

De bindwijze van je boek

door | 17 juni 2021

uten lezen

De bindwijze van je boek is, samen met het ontwerp van het omslag, het eerste wat je lezers zien. Het bepaalt niet alleen de uitstraling, maar ook de leeservaring.

Het is daarom best overweldigend om een keuze te moeten maken voor de afwerking van jouw boek. Wat is het verschil tussen een paperback, een hardcover en een integraalband? Wat is de beste optie voor jouw boek? Hoe kies je? Waar begin je?

In dit artikel geef ik je suggesties om in overweging te nemen als je over de bindwijze van je boek moet beslissen.


Voordat je ontwerper aan de opmaak van je boek begint, moet je een bindwijze kiezen. Zodat je ontwerper daar rekening mee kan houden in het ontwerp van het omslag van je boek, maar ook in de opmaak.

Een groot gebonden boek op A4-formaat, van 1.000 pagina’s dik en een hardcover omslag, is loodzwaar. Doordat het moeilijk vast te houden is, leest het een stuk minder lekker dan een paperback op A5-formaat met 200 pagina’s.

Zelfs twee boeken van hetzelfde formaat en hetzelfde aantal pagina’s geven door de bindwijze een totaal verschillende leeservaring, en ook het papier heeft daar invloed op.

Inhoud:

Bindwijze: paperback, hardcover of integraalband (flexiband)
De populairste bindwijze: de paperback
De duurzame bindwijze: de hardcover
De integraalband: soepel, licht en duurzaam

Kiezen, hoe pak je dat aan?
1. Bekijk je favoriete boeken
2. Bepaal wat de functie van je boek is
3. Bepaal welke uitstraling je boek moet krijgen
4. Bepaal de prijsklasse van je boek

Een keuze maken

Bindwijze van je boek: paperback, hardcover of integraalband (flexiband)

De bekendste bindwijzen zijn de paperback en de hardcover. De meeste boeken bij de boekhandel op het station zijn bijvoorbeeld paperbacks, en de hardcover is dat boek wat je graag neerlegt in huis omdat het er zo mooi uitziet.

Daarnaast zie je steeds vaker een tussenvorm, de integraalband (flexiband). Een boek met een zacht omslag zoals de paperback, maar een luxe uitstraling die vergelijkbaar is met die van de hardcover.

Ook kun je nog kiezen voor speciale bindwijzen. Zoals de wire-O (spiraalbinding) of de Japanse binding, waarbij de binding en (bij de Japanse bindwijze) het garen op de rug zichtbaar blijven.

Die laatste twee zijn duurder om te laten maken, doordat ze één voor één met de hand gebonden worden. Om die reden worden ze minder vaak gekozen.

Een wire-O heeft niet dezelfde uitstraling als een boek, maar lijkt meer op een rapport of scriptie. Terwijl de productie relatief duur is, heeft een wire-O juist een goedkope uitstraling.

Een beetje tegenstrijdig dus, en daarom niet de beste keus voor de meeste boeken. Daarom laat ik die in dit blog even buiten beschouwing en hou ik het bij de belangrijkste drie, de paperback, de hardcover en de integraalband.

De paperback is over het algemeen het goedkoopst om te laten maken. De hardcover en de integraalband zijn een stuk duurder. Hoe duurder de bindwijze, hoe langer het boek meegaat.

Daar staat wel tegenover dat de paperback meestal veel prettiger leest. Het is lichter en ligt daardoor lekkerder in de hand.

De populairste bindwijze: de paperback

De naam van de paperback zegt het al, bij deze bindwijze bestaat het omslag alleen uit een stevig vel soepel papier (minimaal 250 grams) dat wordt bedrukt.

Meestal worden de drukvellen na het drukken afgewerkt met een glans of mat laminaat. Dat maakt het boek mooier, maar is ook om het drukwerk te beschermen zodat het boek minder snel beschadigt.

Het boekblok wordt langs de randen afgesneden en vervolgens gelijmd (garenloos gebrocheerd), of genaaid en dan gelijmd (genaaid gebrocheerd).


Genaaid gebrocheerd (boven) en garenloos gebrocheerd (onder)

Foto: het bovenste boek is genaaid gebrocheerd (je ziet de aan elkaar genaaide katernen zitten), het onderste is garenloos gebrocheerd.


Daarna wordt het boekblok in het omslag gelijmd. Daarbij wordt de rug meestal rechtstreeks aan het omslag vastgelijmd. Behalve bij de otabind, een speciale bindwijze waarbij de achterkant van het boekblok van de paperback los blijft van het omslag.

De rug van een paperback is dus altijd recht, maar doordat het omslag niet zo dik is, buigt het mee als je het boek opendoet. Wel ontstaan er daardoor bij het lezen soms kleine vouwtjes in de rug.

De productie van een genaaid gebrocheerd boek is iets duurder, maar dan heb je wel een boek dat veel minder snel kapot gaat.

Een boek dat alleen is gelijmd, is vaak stugger en hou je moeilijker open. Na een tijdje kunnen de bladzijden daardoor gaan loslaten en het boekblok kan zelfs breken in de rug en daardoor en uit het omslag vallen.

bindwijze paperback / softcover

Omdat het omslag van een paperback soepel en minder stevig is, wordt het binnenwerk meestal van ongestreken papier zoals romanpapier of houtvrij offset (hvo) gemaakt. Deze papiersoorten zijn soepeler en minder zwaar dan bijvoorbeeld zijdemat gestreken (silk) of gesatineerd papier (mc).

Afhankelijk van het aantal pagina’s van het boek, en van het gebruikte papier, is de paperback dus meestal flexibel en lekker licht.

Dat leest prettig, je neemt een paperback makkelijker mee in je tas. Een paperback neemt bovendien meestal minder ruimte in in de boekenkast.

Wel kunnen er makkelijk hoekjes omvouwen en kreukels in het omslag komen. Daardoor is de paperback minder duurzaam dan een hardcover of integraalband. Na een paar keer lezen of meenemen ziet het boek er niet meer als nieuw uit. Of dat erg is, hangt af van de functie en de prijs van je boek.

De duurzame bindwijze: de hardcover

Een hardcover is een boek met een harde omslag. Het omslag is niet buigzaam maar stevig. Het grootste verschil met de paperback is dat het omslag van een hardcover niet uit één vel papier bestaat, maar uit verschillende losse onderdelen die aan elkaar zijn bevestigd. Dat maakt de hardcover duurzamer, maar ook duurder.

De basis van het omslag van een hardcover bestaat uit drie delen van grijskarton: de voorkant, de rug en de achterkant. De dikte van het karton kan verschillen, maar is meestal ongeveer 3 millimeter. Deze drie delen worden omplakt met papier, dat al dan niet is bedrukt en/of veredeld.



bindwijze hardcover

De bedrukking en de veredeling (vaak glans of mat laminaat) bepalen de uitstraling van het boek, en tegelijkertijd maakt de omplakking het karton stijver en duurzamer.

Soms komt er om het omslag van. dehardcover nog een los vel papier: het stofomslag. Dat zie je vooral bij speciale uitvoeringen en historische boeken.


Stofomslag boek

Foto: stofomslag om een in linnen gebonden hardcover boek.

Heeft een boek een stofomslag, dan is het grijskarton vaak gewoon met bedrukt papier omplakt. Soms zie je ook wel dat er linnen of ongestreken (gekleurd) papier wordt gebruikt, wat een boek een wat sjiekere uitstraling geeft.

Het boekblok van een hardcover wordt bijna altijd genaaid gebonden. Op de boven- en onderkant wordt een kapitaalbandje gelijmd en soms krijgt het boek een leeslint.


Kapitaalbandjes boek

Foto: hardcover boeken met kapitaalbandjes in goud en zilver.

Vervolgens wordt het boekblok met schutbladen los in het omslag gelijmd. Doordat het hierbij los van de rug blijft, valt het boek mooi open.


Boekblok met schutbladen in het omslag gelijmd

Foto: boekblok aan de schutbladen in het omslag gelijmd.

De rug van een hardcover kan zowel rond (gebold) zijn als recht. Wat je kiest is een kwestie van smaak, maar dikkere boeken vallen over het algemeen wel beter open als de rug rond is. Er is dan wat meer ruimte om mee te bewegen met het boekblok.

De schutbladen ‘dragen’ het boekblok en zijn daarom meestal iets dikker en steviger dan de rest van de pagina’s. Ze zijn vaak onbedrukt, van wit of soms gekleurd papier, maar kunnen ook worden bedrukt (zie foto hierboven).

Bedrukte schutbladen maken een boek wel iets duurder, maar kunnen een mooie toevoeging zijn aan het ontwerp van een boek.

Omdat het omslag van een hardcover stevig is, kunnen alle soorten papier voor het binnenwerk worden gebruikt.

Gestreken of gesatineerd papier (silk of mc) maken een boek meestal wel iets zwaarder dan ongestreken papier (romanpapier of hvo).

Heeft je boek niet zo veel pagina’s, dan is dat geen probleem. Maar wordt het een dik boek, dan kan je beter overwegen om iets lichter papier voor het binnenwerk te kiezen.

Heel soms zie je goedkopere, garenloos gebrocheerde hardcover uitgaven. Hoewel die wel de luxere uitstraling van een hardcover hebben, zijn ze iets minder duurzaam.

Doordat het boekblok los in het omslag hangt, is het flexibeler en zal het niet zo snel breken als bij een paperback, maar de pagina’s kunnen wel makkelijker los gaan. Een genaaid gebrocheerd boek gaat dus veel langer mee.

De integraalband: soepel, licht en duurzaam

De prijs voor een integraalband (flexiband) is vergelijkbaar met die van een hardcover. Het omslag zit op dezelfde manier in elkaar als het omslag van een hardcover, alleen wordt er in plaats van drie delen grijskarton, een flexibeler materiaal uit één stuk gebruikt. Meestal is dat sulfaatkarton, met een gramsgewicht dat vergelijkbaar is met het omslag van een paperback.



bindwijze integraalband / flexiband


Dat maakt de integraalband soepel, terwijl het de duurzaamheid heeft van een hardcover. Doordat het omslag van een integraalband, in tegenstelling tot dat van een paperback, wordt omplakt en doordat het uit verschillende onderdelen bestaat, is het wel iets zwaarder dan een paperback.

Net als bij een hardcover, kan voor de integraalband bijna elke soort papier worden gebruikt voor het binnenwerk.

Doordat het omslag van de integraalband meestal al iets zwaarder is, kan het papier van het binnenwerk een boek wel wat zwaarder maken.

Bovendien kan stug papier, zoals gecoat mc papier, ervoor zorgen dat de integraalband minder goed open blijft liggen. Kijk maar eens naar de volgende twee foto’s:


Integraalband met binnenwerk van coated mc papier

Foto: integraalband met een binnenwerk van gecoat (mc) papier.

Integraalband met binnenwerk van houtvrij offset - hvo

Foto: dezelfde integraalband, maar dan met een binnenwerk van houtvrij offset (hvo) papier.

Het boekblok van een integraalband wordt eigenlijk altijd genaaid gebonden. Ook dat draagt bij aan de soepelheid. Een integraalband heeft meestal een ronde rug en valt mooi open.

Het omslag van een integraalband kan, net als bij een hardcover, worden omplakt met papier dat op verschillende manieren is bedrukt en afgewerkt.

Doordat het omslag van een integraalband van dunner karton wordt gemaakt, kunnen de hoekjes wel iets omvouwen, maar dat versterkt de zachtere uitstraling van het boek alleen maar. De hoekjes zullen meestal alleen iets ‘ronder’ worden.

Een integraalband levert dus een duurzaam boek op, met de luxe uitstraling van een hardcover en het gebruiksgemak van een paperback.


Hoe kies je de beste bindwijze voor je boek?

Tot zover de theorie, nu terug naar jou. Want hoe kies je nu de juiste bindwijze voor je boek?

1. Bekijk je favoriete boeken

Ga om te beginnen eens lekker grasduinen in je boekenkast. Zoek jouw favoriete boeken uit, bekijk ze eens goed en voel eens aan de verschillende soorten papier.

Waarom spreken deze boeken jou zo aan? Wat vind je er zo mooi of fijn aan? Is het de bindwijze, de papiersoort, de manier waarop ze openvallen?

Door boeken met elkaar te vergelijken, kom je vanzelf tot een goede keuze voor je eigen boek. Daarvoor hoef je geen expert te zijn, wanneer je een beeld hebt van wat je ongeveer wilt, kun je je favoriete boeken aan je ontwerper of drukker laten zien, zodat die je verder kan helpen en de technische specificaties voor je kan vaststellen.

Soms maak je een keuze die niet zo praktisch is, of die niet voor de hand ligt. Je ontwerper of drukker kan je dan adviseren en eventueel een alternatief voorstellen, maar uiteindelijk is het jouw boek en is de keuze aan jou.

2. Welke functie krijgt jouw boek?

Wat gaan je lezers met je boek doen? Is het bedoeld om maar één of een enkele keer te lezen? Is het een ‘koesterboek’ dat je lezers willen bewaren en een prominente plek in de boekenkast willen geven? Of is het een werkboek en moet er in geschreven kunnen worden?

Let wel op, want jij weet niet altijd van tevoren waarvoor lezers je boek gaan gebruiken.

Zo liet ik de eerste druk van Zorgen voor je baby op de couveuseafdeling garenloos brocheren. Mijn gedachte daarbij was dat het een boek voor ouders zou zijn, dat ze één keer zouden lezen (per slot van rekening is je kind maar één keer baby), en waarin ze hooguit een paar keer iets terug zouden zoeken.

Het boek bleek echter ook te worden gebruikt voor een opleiding voor neonatologieverpleegkundigen. Een paar jaar nadat de tweede druk uitkwam, bleek dat zij het boek op een heel andere manier gebruiken dan ik voor ogen had gehad.

Het boek wordt inmiddels al jaren door verschillende collega’s gebruikt als naslagwerk en doorgegeven op de afdeling. Een deel van deze boeken was daardoor helemaal uit elkaar gevallen.

Omdat bij de eerste druk al snel duidelijk werd dat je het boek niet goed helemaal open kon doen, liet ik de tweede en derde druk genaaid brocheren en op dunner papier drukken (90 grams in plaats van 120 grams hvo).

De kapotte boeken heb ik vervangen door exemplaren van de verbeterde tweede druk. De verpleegkundigen van de afdeling waren blij, en ik zag het als een interessante leerschool voor mezelf, maar als zoiets met heel veel boeken gebeurt, kan het een dure grap zijn.

3. Welke uitstraling moet je boek krijgen?

Kijk altijd naar je boek als een product. Welke uitstraling wil je dat het heeft? Moet het bijvoorbeeld passen bij jouw bedrijf en bij je huisstijl? Of heb je bepaalde lezers voor ogen die je aan wilt spreken?

Lezers hebben een bepaalde verwachting en bij elk genre hebben lezers andere verwachtingen. Ook dat is iets wat je in afweging kunt nemen, want door aan te sluiten bij de verwachtingen van je lezers, zorg je ervoor dat je boek makkelijker verkoopt.

4. Bepaal de prijsklasse van je boek

Dit valt deels onder het vorige kopje, maar hier gaan we nog een stap verder. Wil je dat je boek goedkoop en toegankelijk is? Of wordt het een luxe exemplaar? De prijs van je boek, en hoe je je boek gaat verklopen, is onderdeel van je marketing en speelt dus een belangrijke rol in de afweging voor de afwerking.

Bovendien is je budget belangrijk, en kan een boek met een lage consumentenprijs natuurlijk geen buitenproportioneel hoge productieprijs hebben. Anders hou je er weinig aan over. Maar laat de productieprijs niet doorslaggevend zijn voor de bindwijze die je kiest.

Een keuze maken

Er zijn dus verschillende aspecten die je in overweging kunt nemen om een goede keuze te maken over de bindwijze van je boek. En wanneer je eenmaal zover bent en je je keuze hebt gemaakt, kom je voor de volgende te staan, het formaat van je boek. Daarover gaat het volgende artikel.

Hanneke de Wit

Hanneke de Wit is mede-auteur van Het Bestsellerboek en auteur van (o.a.) Van passie naar boek. Ze is marketeer, grafisch ontwerper, schrijfcoach, redacteur.

In 2012 gaf zij haar eerste boek in eigen beheer uit. Sindsdien volgden er nog vier, en ze hielp vanuit haar bedrijf Tangram Studio al vele ondernemers om ook een boek uit te geven en zo hun bedrijf te laten groeien.

Een boek heeft iets magisch en is een fantastische marketingtool. Het geeft je autoriteit op je vakgebied, opent nieuwe deuren en zorgt ervoor dat je jezelf en je bedrijf kunt promoten op plekken waar je anders niet terecht was gekomen.

Het formaat van je boek

Het formaat van je boek

Er is geen standaard formaat voor een boek, maar in dit artikel help ik je op weg, zodat je de keuze weloverwogen kunt maken.

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *